کارگردان: لوبومیر استفانف – تامارا کوتفسکا (Ljubomir Stefanov – Tamara Kotevska)
مستند سرزمین عسل (Honeyland) به کارگردانی «تامارا کوتفسکا» و «لیوبومیر استفانوف» در مورد زندگی یک زن زنبوردار روستایی به نام «هاتیزه موراتووا» است. ساخت سرزمین عسل بیش سه سال زمان برده است و فیلمسازان در این مدت درکنار قهرمان شگفت‌‌انگیز و پیچیده خود وقت گذرانده‌اند و از بزرگ‌ترین منابع و داشته‌های خود یعنی زمان و دوربین، بهره بردند تا یک سبک زندگی در حال انقراض در اروپا را با زیبایی خیره کننده و قدرتی آرام روایت کنند.
پرتره‌ای جذاب و نگاهی نزدیک به موضوع از یک زن مصمم، که سعی دارد در این دنیا گلیم خودش را از آب بیرون بکشد. شاید در تنهایی پیش خود فکر کنید لازم نیست که مستندی درباره‌ی یک زنبوردار مقدونیه‌ای ببینید اما این فیلم حتما نظرتان را عوض خواهد کرد. فیلم به جای یک مستند کشدار و خسته کننده، وریته‌‌ای (حقیقت نگاری) است با روایتی دقیق.
فیلم نگاهی خودمانی به سنتی در خطر نابودی و مطالعه‌ای شخصیتی و انسان شناسانه از همنشینی انسان و طبیعت دارد که زیباشناسی عنصر اصلی آن است. زیباشناسی نه فقط در فرم بلکه در محتوا و تمام اجزای به کار رفته در سیستم کلی فیلم، شما را شگفت‌زده و متامل از تمام شدنش می‌کند.
نیویورک تایمز در فهرست سالانه خود از برترین آثار سینمایی جهان، مستند سرزمین عسل را در رتبه نخست قرار داد. به گزارش هنر و تجربه، «سرزمین عسل» که آن را می‌توان مهم‌ترین مستند سال دانست، اولین نمایش جهانی خود را در جشنواره فیلم ساندنس آمریکا آغاز کرد و توانست سه جایزه ویژه هیأت داوران بخش مستند سینمای جهان، جایزه بزرگ هیأت داوران جشنواره و همچنین جایزه بهترین فیلمبرداری را از آن خود کند.
«Honeyland» در اسکار ۲۰۲۰ نماینده سینمای مقدونیه شمالی در شاخه بهترین فیلم غیرانگلیسی است و توانسته هم در این شاخه و هم شاخه بهترین مستند بلند اسکار به فهرست کوتاه دسامبر وارد شود. مستند سرزمین عسل که طی سه سال توسط لیوبو استفانوف و تامارا کوتفسکا ساخته شده، درباره زن میان‌سالی به نام خدیجه موراتووا است که به همراه مادر ۸۵ ساله کم بینایش، نظیفه، در یک مزرعه کوچک و بدون برق در دهکده متروکی در کوهستان‌های مقدونیه زندگی می‌کند و به حرفه زنبورداری و تهیه عسل طبیعی و ارگانیک اشتغال دارد.
اما داستان مبتنی بر مناقشه فیلم زمانی آغاز می‌شود که مهمانان ناخوانده‌ای وارد این سرزمین می‌شوند و شادابی این زندگی را با روش‌های زنبورداری شان که توجه کمتری به طبیعت دارد، به مخاطره می‌اندازند. نیویورک تایمز با قرار دادن مستند سرزمین عسل در جایگاه نخست بهترین فیلم‌های سال ۲۰۱۹، آن را فیلمی حماسی و یک تمثیل محیطی واقعی و در عین حال یک کمدی انتقادی تند درباره مشکلات دیرینه این کشور با همسایگان خود دانست.
فیلمسازان «سرزمین عسل مستند» سال‌ها درکنار قهرمان شگفت‌‌انگیز و پیچیده خود «هاتیزه» وقت گذرانده‌اند و اجازه داده‌اند تصاویر برای خودشان حرف بزنند. بدون هیچ توضیح اضافه یا روایت دراماتیزه شده. زمانی که کارگردانان درکنار «هاتیزه» گذرانده‌اند و دقت و توجهی که در تدوین به خرج داده‌اند، به تولید یک داستانی ساده و خودمانی و تصاویری خیره کننده منجر شده است.
سازندگان Honeyland با دیدن لانه زنبورها در کوه‌ها شروع به تحقیق درباره آن و ساخت مستند کرده‌اند. اساسا یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت مستند، بخش تحقیق است که تاثیر بسزایی در روند کار و خروجی مستند دارد. این بخش «تحقیق» در این مستند مشخصا کامل و درست صورت گرفته است. فیلمسازان هر جا که «هاتیزه» می‌رود دنبالش می‌روند و ساختار رویدادنگارانه فیلم، براساس فعالیت‌های هاتیزه شکل گرفته است.
دو کارگردان و دو فیلم بردار «سرزمین عسل مستند» (فیمی‌دات و سمیر لیوما) فقط به مرور زندگی عادی و روزمره «هاتیزه» نپرداخته‌اند؛ بلکه آن‌ها شرایط زمانی، نوری و جای دوربین را هم بررسی کردند و از هیچ منبع نوری مصنوعی برای نماها استفاده نکرده‌اند. فیلمبرداری هانی لند در روستای دورافتاده «هاتیزه» نیازمند این بود که فیلمسازان ساعت‌ها سفر در جاده‌های ناهموار و زندگی در چادر را تجربه کنند. «هاتیزه» از ترک‌های قونیه است که پدرانشان به این روستای دور افتاده در مقدونیه شمالی مهاجرت کرده‌اند.
نماهای آغازین شگفت انگیز «سرزمین عسل» با لانگ شاتی از کوهستانی که «هاتیزه» تنها با بقچه خود در حال گذر است شروع می‌شود. عبور از مکان‌های صعب العبور و گذرگاه‌های خطرناک برای رسیدن به کندوهای عسل در دل کوه، مسیری است که «هاتیزه» با صلابت و آرام از آن می‌گذرد. او بدون هیچگونه محافظ دست و صورت با خونسردی در کندوهایش را باز می‌کند و عسل‌هایی که پرورش داده برداشت می‌کند.
از همین ابتدا باید واقف باشیم به‌عنوان بیننده که با مستندی واقع نما طرف هستیم نه فیلمی‌خیالی در ذهن کارگردان؛ برداشت عسل طبیعی از کندوهایی در دل کوه به عنوای فعالیتی دشوار برای یک زن در عصر حاضر واقعیتی شگفت‌آور است. برخورد «هاتیزه» با زنبورها و عسل، برخوردی از نوع محصول و کالای صرف نیست.
بلکه نشانه‌های دوستی بین آن‌ها نمایان است. طوریکه در نمایی درخشان نشستن زنبور روی دست «هاتیزه» را به‌عنوان یک همنشینی و همزیستی می‌بینیم که اشتراک بین «هاتیزه» و زنبورها را (هردو کارگر و هم غذا) به درستی آشکار می‌کند. جاییکه «هاتیزه» هربار فقط نصفی از عسل‌ها را برداشت می‌کند و برای زنبورها روی سنگ عسل می‌ریزد و می‌گوید نصف مال من نصف مال شما!
منو
