عسل دیابتی چیست
در وهله اول با توجه به ترکیب قندی عسل و محدودیت مصرف قند در بیماران دیابتی و حتی در دهههای قبل که هنوز دانش محققین در ارتباط با بیماری دیابت و عسل دیابتی کامل نبود، اینطور عنوان میشد که عسل طبیعی برای بیماران دیابتی به طور کلی منع مصرف دارد.
اما در سالهای اخیر با تحقیقات جدید مشخص شده است که عسل به دلیل دارا بودن طیف وسیعی از قندهای تک قندی (فروکتوز و گلوکوز)، دوقندی (ساکارز، مالتوز، ترهالوز و تورانوز) و سهقندی (ملیزیتوز، مالوتریوز) یک محلول اشباع از قندها است که در حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد وزنش را همین قندها تشکیل میدهند.
نکتهی مهم در مقاله “عسل دیابتی چیه” این است که اغلب این قندها دارای شاخص گلیسمی پایینی هستند. قند فروکتوز بهعنوان قند غالب عسل که در حدود ۴۰ درصد وزن عسل را شامل میشود، شاخص گلیسمی ۱۹ دارد و بدون نیاز به هورمون انسولین وارد بافت ها و سلولها شده، تأثیر کمی در افزایش قند خون (گلوکوز) دارد.
علاوه بر این حضور طیف وسیعی از آنزیمها، ترکیبات آنتی اکسیدانی، باکتری های پروبیوتیک، ویتامین ها و عناصر معدنی باعث شده است که خرید عسل دیابتی اصل و مصرف متعادل آن در بلندمدت تأثیرات مثبتی بر روی بیماران دیابتی داشته باشد.
شواهد پیش بالینی و بالینی نشان می دهد که عسل ممکن است دارای اثرات چند وجهی و کمکی برای انجام کنترل بهتر قند خون، بهبود چندین اختلال متابولیک و کاهش مشکلات دیابت ناشی از استرس اکسیداتیو باشد. با این وجود، یافتهها به دلیل طرحهای ضعیف مطالعه و سایر محدودیتها (مانند مدت زمان کوتاه، تعداد کمی از شرکتکنندگان، تفاوت در نوع شرکت کنندگان در مطالعه، منابع متنوع عسل و دوزهای تجویز شده) بینتیجه باقی میمانند.
به طور کلی، شکاف قابل توجهی در دانش وجود دارد، و از این رو، مطالعات دقیق در شرایط آزمایشگاهی، in vivo و بالینی با برنامه ریزی دقیق، برای رسیدن به نتایج بهتر ضروری است. (رفرنس مقاله را در اینجا مطالعه بفرمایید)
پیشنهاد مطالعه:
بهطورکلی بیماران دیابتی که قند خون کنترل شدهای دارند میتوانند با نظر پزشک متخصص روزانه حداکثر ۲ قاشق غذاخوری عسل دیابتی فروردین در دو وعده صبح و شب مصرف نمایند.
عسل های مناسب برای بیماران دیابتی
خواص عسل دیابتی
عسل دیابتی، نوعی از عسل طبیعی است که به دلیل ویژگیهای منحصر به فردش میتواند جایگزینی مناسب برای شکر در رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت باشد. اما چرا این نوع عسل برای افراد دیابتی مفید است و چه خواصی دارد؟
یکی از ویژگی های مهم خواص عسل دیابتی، شاخص گلیسمی پایین تر آن نسبت به قندهای معمولی است. شاخص گلیسمی معیاری است که نشان میدهد مصرف یک ماده غذایی تا چه حد میتواند قند خون را افزایش دهد. عسل دیابتی به دلیل ترکیبات طبیعی و نبود قندهای مصنوعی، در مقایسه با شکر یا شیرین کننده های دیگر، تأثیر کمتری بر قند خون دارد.
این ویژگی آن را به بهترین عسل برای دیابتی ها تبدیل میکند، البته به شرطی که در مصرف آن اعتدال رعایت شود. علاوه بر این، عسل دیابتی سرشار از آنتیاکسیدانها است. آنتیاکسیدانها موادی هستند که به محافظت از سلولها در برابر آسیبهای ناشی از استرس اکسیداتیو کمک میکنند. استرس اکسیداتیو، که در افراد دیابتی بیشتر دیده میشود، عامل مهمی در بروز عوارض دیابت مانند مشکلات قلبی و عروقی، آسیبهای کلیوی و مشکلات عصبی است. مصرف متعادل عسل دیابتی ها میتواند به کاهش این آسیبها کمک کند.
یکی دیگر از مهم ترین خواص عسل دیابتی، تأثیر آن بر بهبود سیستم ایمنی است. این نوع عسل دارای خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی قوی است که میتواند به کاهش التهابهای ناشی از دیابت کمک کند. همچنین، ترکیبات طبیعی موجود در عسل دیابتی میتوانند باکتریها و ویروسهای مضر را از بین ببرند و به تقویت ایمنی بدن کمک کنند.
از خاصیت عسل دیابتی همچنین میتوان به بهبود انرژی و کاهش خستگی در افراد دیابتی اشاره کرد. قندهای طبیعی موجود در عسل، به تدریج در بدن آزاد میشوند و انرژی پایدار و مداومی فراهم میکنند. این ویژگی به خصوص برای افرادی که به دلیل دیابت دچار خستگی مزمن میشوند، بسیار مفید است.
با این حال، لازم است افراد دیابتی پیش از افزودن عسل به رژیم غذایی خود، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنند. هر چند عسل دیابتی خواص بسیاری دارد، اما مصرف بیش از حد آن میتواند موجب افزایش قند خون شود. همچنین، انتخاب عسل های طبیعی و ارگانیک که فاقد هرگونه افزودنی مصنوعی باشند، اهمیت زیادی دارد.
عسل دیابتی نه تنها یک جایگزین سالم برای قند است، بلکه میتواند به بهبود کلی سلامت افراد دیابتی کمک کند. با رعایت اعتدال و انتخاب محصولاتی با کیفیت بالا، میتوان از خواص بینظیر این ماده طبیعی بهرهمند شد و گامی مؤثر در جهت کنترل قند خون و ارتقای سلامت برداشت.
شاخص گلیسمی عسل برای افراد دیابتی
شاخص گلیسمی یا شاخص گلوکوز که بهاختصار به آن (GI) هم میگویند، معیاری است برای اندازهگیری سرعت بالا رفتن سطح گلوکز یا همان قند خون پس از خوردن نوع مشخصی از غذا است.
این شاخص یک رتبهبندی از کربوهیدراتها در مقیاس ۰ تا ۱۰۰ است که با توجه به اینکه سطح قند خون را بعد از خوردن چقدر بالا میبرد به سه دسته کلی شاخص گلیسمی پایین (کمتر از ۵۵)، شاخص گلیسمی متوسط (۵۵ تا ۷۰) و شاخص گلیسمی بالا (بیشتر از ۷۰) تقسیم میشوند.
غذاهایی که در مقیاس گلیسمی (GI) پایین هستند، بهآرامی و بهطور پیوسته و غذاهایی که شاخص گلیسمی بالا دارند، بهسرعت گلوکز را آزاد میکنند. شاخص گلیسمی تنها یک عدد است؛ اما به شما ایدهای میدهد که بهوسیله آن میتوانید بفهمید کربوهیدرات داخل غذا با چه سرعتی به گلوکز تبدیل میشود.
هر چه عدد این شاخص گلیسمی کمتر باشد، تأثیر آن غذا بر روی قند خون نیز کمتر خواهد بود. باید توجه داشت که شاخص گلیسمیک تنها در مورد سرعت افزایش قند خون به شما اطلاعات میدهد ولی در خصوص میزان افزایش چیزی نمیگوید.
به همین منظور میبایست از بار گلیسمیک استفاده کرد. بهعنوان مثال هندوانه از شاخص گلیسمیک بسیار بالایی در حدود ۸۰ برخوردار است که نشان میدهد با خوردن هندوانه قند خون شما بهسرعت افزایش مییابد ولی باید توجه کنید که در یک وعده متوسط از هندوانه مقدار کمی کربوهیدرات وجود دارد و بنابراین مقدار بار گلیسمیک آن حدود ۵ است که عدد بسیار پایینی است.
- مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین (کمتر از ۵۵): حبوبات (عدس، نخودفرنگی و لوبیا)، بیشتر میوهها (سیب، هلو، گیلاس و گلابی)، مغزها و سبزیجات.
- مواد غذایی با شاخص گلیسمی متوسط (۵۵ تا ۶۹): سیبزمینی شیرین، نان گندم، خرمای تازه، موز، انجیر و عسل
- مواد غذایی با شاخص گلیسمی بالا (بیشتر از ۷۰): برنج سفید، شربت ذرت، سیبزمینی پختهشده، باقلا
پیشنهاد مطالعه:
ساکارز عسل دیابتی
عسل مایعی غلیظ و سرشار از قندهای ساده با غالبیت قندهای فروکتوز و گلوکوز است. از این رو میتواند بهعنوان یکی از مهمترین منابع طبیعی قند و انرژی مطرح گردد. ۸۰ تا ۸۵ درصد وزن عسل را کربوهیدرات ها و به ویژه قندهای فروکتوز (۴۴-30 درصد)، گلوکوز (۴۰-22 درصد) و ساکارز (۷-25/. درصد) تشکیل میدهد.
بهطور کلی عسل به دلیل ماهیت قندی که دارد در اغلب منابع بهعنوان یک ماده غذایی با شاخص گلیسمی متوسط (کمتر از ۷۰) طبقهبندی میشود و در مقایسه با سایر شیرینکنندهها از جمله گلوکوز (شاخص گلیسمی ۱۰۰)، لاکتوز (شاخص گلیسمی ۹۰) و شکر (شاخص گلیسمی ۶۸) شاخص گلیسمی پایین تری دارد.
علاوه بر این وجود مقادیری از ویتامین ها، مواد معدنی، آنزیمها و ترکیبات مؤثر دیگر است که ارزش تغذیهای بسیار بالایی به آن بخشیده؛ در نتیجه عسل طبیعی بعنوان عسل دیابتی اصل میتواند جایگزین مناسبی برای شیرینکنندههایی اعم از قند و شکر و شیرینکنندههای مصنوعی باشد.
شاخص گلیسمی عسل طبیعی و عسل بدون قند
بر اساس جداول بینالمللی شاخص گلیسمی عسلهای مناطق مختلف بین ۳۲ تا ۸۷ گزارش شده و این امر نشان دهندهی تفاوت میان شاخص گلیسمی عسلهای مختلف و اثرات متفاوت آنها بر قند خون پس از مصرف است.
تنوع گیاهان شهدزای مؤثر در تولید عسل و نسبت فروکتوز به گلوکوز عسل از عوامل مؤثر بر GI هستند. بر این اساس هرچه نسبت فروکتوز به گلوکوز عسل بیشتر باشد، شاخص گلیسمی آن کمتر است.
پس شاخص گلیسمی پایین و البته اینکه عسل دیابتی اصل از چه گل یا گیاهی توسط زنبور تولید شده است مثلا گیاه زولنگ، گلرنگ، شوید، بادام کوهی و رازیانه بعنوان دو شاخص مهم برای انتخاب عسل دیابتی اصل مخصوص برای بیماران دیابتی محسوب می شود.
از آن جایی که شاخص گلیسمی قند فروکتوز ۲۰ اندازهگیری شده، عسلهای طبیعی، سالم و خام که دارای فروکتوز بیشتری هستند دارای شاخص گلیسمی پایینتری خواهند بود. برای مثال شاخص گلیسمی عسل اقاقیا ۳۲، عسل نمدار ۵۵-49، عسلهای معمولی ۵۸، عسل کُلزا ۶۴، عسل شبدر ۶۹ و عسلک ۸۹ اعلام شدهاست.
عسلهای طبیعی خام و حرارت ندیده، در مقایسه با عسلهای تغذیهای پاستوریزه و حرارت دیده، شاخص گلیسمی پایینتری دارند. بدیهی است که عسلهای با شاخص گلیسمی پایینتر انتخاب مناسبتری برای بیماران دیابتی خواهند بود.
بهترین عسل برای دیابتی ها
عسلهای طبیعی، سالم و خام که دارای میزان فروکتوز بالاتری باشند انتخاب بهتری برای بیماران دیابتی هستند (طبیعتاً پائین بودن ساکارز عسل دیابتی دلیل مهمی برای انتخاب درست می باشد) . به این معنا که حاصل فرآوری شهد گلها توسط زنبورعسل و بدون هیچگونه تغذیه با شربتها (اعم از شربت شکر و یا شربت فروکتوز) باشد. هم چنین میزان ساکارز عسل دیابتی نیز در انتخاب آن بسیار مهم می باشد.
سالم یعنی عاری از هرگونه بقایای شیمیایی اعم از سم و نهادههای شیمیایی. خام یعنی بدون هیچگونه فرآیند حرارتی، پاستوریزاسیون و فیلتراسیون که منجر به کاهش خواص عسل گردد. عسلهایی که این سه ویژگی را داشته و ترجیحاً دارای فروکتوز و یا نسبت فروکتوز به گلوکوز بیشتری باشند، شاخص گلیسمی پایینتری دارند و قند خون را به میزان کمتری افزایش میدهند.
در نتیجه بهترین عسل برای دیابتی ها در بین همه عسل های تولیدی در ایران، عسل تک گیاه مانند عسل زول، عسل اقاقیا، عسل قنقال، عسل کنار، عسل آویشن و عسل چهل گیاه کوهستان به طور معمول میزان فروکتوز بالاتر و شاخص گلیسمی پایین تری دارند.
بیماران دیابتی که توسط پزشک از مصرف عسل منع نشده باشند، با اولویت این عسلها میتوانند روزانه حداکثر دو قاشق غذاخوری عسل مصرف نمایند. البته در این شرایط بایستی مصرف سایر شیرین کننده ها اعم از قند و شکر و نبات به حداقل برسد تا در بلندمدت تأثیرات مثبت عسل بر قند خون و سلامت عمومی بیماران دیابتی محرز گردد.
سوالات مهم و پرتکرار شما درباره "عسل دیابتی چیست"
عسل برای افراد دیابتی خوبه؟
بله، از آنجا که شاخص گلیسمی عسل پایین تر است، مصرف آن در مقادیر معتدل میتواند به افراد دیابتی کمک کند تا سطح قند خون خود را بهتر کنترل کنند. البته میزان مصرف باید تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه باشد، چرا که مصرف زیاد عسل میتواند قند خون را افزایش دهد.
تفاوت عسل دیابتی با عسل معمولی چیست؟
عسل دیابتی معمولاً از ترکیبات طبیعی تر و فاقد افزودنی های مصنوعی تهیه می شود و دارای شاخص گلیسمی پایین تری است. این ویژگی ها باعث می شود تأثیر کمتری بر سطح قند خون داشته باشد.
آیا عسل دیابتی باعث افزایش قند خون می شود؟
عسل دیابتی در مقایسه با شکر یا قندهای معمولی تأثیر کمتری بر قند خون دارد، اما مصرف بیش از حد آن همچنان می تواند باعث افزایش قند خون شود. بنابراین، میزان مصرف باید کنترل شده باشد.
چه مقدار عسل دیابتی در روز مناسب است؟
مقدار مناسب مصرف عسل دیابتی بسته به شرایط بدنی هر فرد و میزان کنترل قند خون متفاوت است. به طور کلی، مصرف یک تا دو قاشق چای خوری در روز میتواند ایمن باشد، اما بهتر است این مقدار با مشورت پزشک تعیین شود.
آیا عسل دیابتی به کاهش عوارض دیابت کمک می کند؟
بله، عسل دیابتی به دلیل وجود آنتی اکسیدان ها، ترکیبات ضد التهابی و اثرات مثبت بر سیستم ایمنی می تواند به کاهش برخی عوارض دیابت مانند التهاب و خستگی کمک کند.
2 پاسخ
ممنون که علمی این موضوع رو بررسی کردید و امیدوارم بدون جهت و منصفانه هم بوده باشه
باسلام و درود از موقع پیروزی آن قلاب تا کنون دیابت دارم از آن موقع تا کنون اکثر اوقات از عسلهای غرب کشور استفاده کرده ام هیچگونه عارضه ای بجز مقدار کمی پروتیین ندارم