بیشترین پراکندگی گون های ایران در زاگرس و سلسله جبال مرکزی است. در محدوده جنگل های شمال (هیرکانی) فقط ۶ گونه از گونها رویش دارند و بقیه آنها متعلق به مناطق خشک تر هستند. بنابراین گونها، جزء گیاهان خشکی پسند به شمار می روند که با رطوبت کم و نیاز آبی اندک به حیات خود ادامه می دهند.
تعداد ۲۲۶ گونه به صورت چوبی، بوته ای با درختچه ای هستند که به علت ویژگی های ساختاری با توجه به بذر اندکی که تولیدی می کنند همیشه به صورت جامعه پذیر بوده و اجتماعات گیاهی کوچک یا بزرگی را تشکیل می دهند. این اجتماعات با برآوردهای اولیه و مشاهدات میدانی سطحی معادل ۱۵ تا ۱۷ میلیون هکتار را چه به صورت فردی یا همراه گیاهان دیگر مانند درمنه، ارس، بنه، بادام، کلاه میر حسن و چوبک زیر پوشش خود دارند که اغلب بالای خط ارتفاعی ۱۸۰۰ متر خودنمایی می کنند.
بقیه گونه های گون (۶۳۴ گونه) به صورت علفی یک ساله یا چند ساله هستند و اغلب در ارتفاعات پایین تر بوده اما به همراه گونه های گروه اول به ارتفاعات بالا نیز کشیده می شوند، البته هرگز جامعه پذیر نبوده و تعدادی زیادی از آنها به صورت علوفه مرغوب مورد تعلیف دام قرار می گیرند و تعداد اندکی هم با جذب سلنیوم، برای دام سمی بوده اما برای جلوگیری از سقط جنین دام سودمند هستند. گون های جامعه پذیر همیشه خاردار بوده، به وسیله دام چرا نمی شوند و در تعادل اکوسیستم نقش فراوانی ایفا می کنند.
گون ها با داشتن آرایش برگهای شانه ای و همچنین ساختار گل های زیبا و معطر به رنگهای مختلف از جمله سفید، آبی، صورتی، بنفش، زرد و قرمز جلوه خاصی به مراتع کوهستانی ایران بخشیده است. باید توجه داشت که گاهی به دلیل شباهت در فرم رویشی گون با سایر جنسهای گیاهی از جمله کلاه میرحسن و یا چوبک و اسپرس اشتباه گرفته می شود. از میان گون های خاردار تعدادی از آنها (در حدود ۸۰ گونه) مولد کتیرا هستند و محصول کتیرای بدست آمده از آنها به نامهای “کتیرای سفید” و “کتیرای زرد” در بین مردم ایران و مصرف کنندگان مشهور میباشد.
گون های زرد و گون سفید(پنبه ای) از معروف ترین گونه های مولد کتیرا می باشد. از تعدادی از گونه ها از جمله گون گزی و گون انزروت، مان (manna) بدست می آید که خاصیت دارویی و درمانی دارد. حدود ۱۹ درصد از سطح مراتع، زیر پوشش گونه های مختلف گون قرار دارد و به جرات می توان گفت در بیشتر مناطق کوهستانی ایران حداقل چندین گونه گون رویش دارد که سهم بسیار بسزایی در حاصلخیزی و جلوگیری از فرسایش خاک و هم چنین تولید عسل ایفا می کنند. تنوع بی نظیر گونه ای در کنار پراکندگی و تراکم زیاد باعث شده است که ایران به بهشت گون شناخته شود.
1 دیدگاه برای عسل گون زرد فروردین (850 گرم)
محمد امین –
خیلی خوشمزه است
ممنون