تاریخچه زنبورداری در ایران را از لحاظ زمانی نمیتوان به طور دقیق مشخص کرد. متأسفانه به دلیل ناتوانی بسیاری که در کشور ما درباره ثبت وقایع مهم تاریخی وجود داشته، در زمینه زنبورداری هیچ سند و مدرک معتبر و ارزشمندی که نشانگر تاریخچه زنبورداری در ایران و یا حتی تاریخ شروع زنبورداری جدید در ایران باشد وجود ندارد.
زنبورداری در ایران
به طور قطع و یقین زنبورداری در ایران نیز دارای پیشینه تاریخی میباشد. مردم کشوری مانند ایران با این همه فرهنگ دیرینه و درخشان قطعاً از وجود زنبور عسل اطلاع کافی داشته و از فواید آن بهره برداری کردهاند.
شغل زنبورداری در ایران را امروزه می توان به کیمیاگری که قرن ها پیش تنها بین عده محدودی رواج داشت تشبیه کرد. کیمیاگران به علت منافع سرشاری که از این راه بدست می آوردند، رموز کارشان را سری نگاه داشته و تنها به فرزندان یا حتی فقط به یکی از فرزندان خود می آموختند تا این اسرار مگو را در خانواده خود حفظ کرده و شخص خارجی را هرگز به آن راه و دسترسی نباشد.
وضع زنبورداری در کشور ما هم در حال حاضر خیلی بهتر از کیمیاگران سابق نیست. هم اکنون عده ای از زنبوردارها فقط با تعدادی از فنون زنبورداری آشنا بوده و سعی می کنند همه یا لااقل مهم ترین قسمت آن ها را سری نگه داشته و به کسی بروز ندهند.
اینکه در چه سالی نخستین کندوی مدرن در ایران استفاده شده و یا زمان شروع زنبورداری مدرن در ایران مربوط به چه سالی است، آن هم به طور دقیق و مستند معلوم نیست، اما به طور حدودی می توان گفت که از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ زنبورداری نوین در ایران شروع شده است. از آن زمان تا به حال به تدریج قسمتهای بسیار زیادی از کندوهای سنتی با کندوهای مدرن جایگزین شده است.
اگر بتوان گفت زنبور عسل از زمانهای قدیم در ایران وجود داشته که قطعاً همین طور است، میتوان گفت استان های شمالی کشور مانند: گرگان، مازندران و گیلان به دلیل سرسبز بودن و فراوانی دائمی گل ها، قابلیت بیشتری جهت زندگی زنبور عسل از خود نشان داده اند.
نحوه تولید ژل رویال تازه و خام
بارش فراوان در این مناطق سبب رشد و نمو انواع مختلف گل ها و گیاهان شده و عرصه را برای زندگی زنبورعسل مناسب می کند. در استان های مذکور از دیرباز زنبور عسل به صورت وحشی در جنگل های انبوه زیسته و هنوز هم زندگی می کند. خود ما به دفعات شاهد زندگی تعداد بسیار زیادی از جمعیت های زنبور عسل در حفرههای تنه درختان در جنگل های گیلان بوده ایم.
یکی از قضایایی که موجب کشف آشنایی ایرانیان با زنبورعسل میشود مربوط به خنجر مفرغی میباشد که از لرستان کشف شده و منقوش به شکل زنبور عسل بوده، این خنجر منتسب به ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد مسیح میباشد و در حال حاضر در موزه شهر بروکسل نگهداری میشود. همچنین در آثار باستانی منتسب به ۴۶۰ سال قبل از میلاد مسیح و به ویژه دوره هخامنشیان آثار مشخصی از زنبورداری در ایران آشکار شده است.
از زمانی که کندوهای جعبه ای در ایران معمول شدند زنبورداران به تدریج به محسنات آن ها پی برده و هر ساله تعداد زیادی از کندوهای بومی را به کندوهای جعبه ای تبدیل نمودند، به طوری که امروزه آمار موجود و منتشر شده از طرف وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر این است که تعداد کندوهای جدید حدود هشت تا نه برابر کندوهای بومی و غیر جعبه ای ایران است.