آموزش زنبورداری؛ از کجا و چطور زنبورداری رو شروع کنیم؟

چکیده :
برای آموزش زنبورداری و شروع کار زنبورداری از صفر، چندین راه وجود دارد. این راه ها ارتباطی با خود زنبور عسل ندارد و صرفا براساس سلیقه و علاقه داوطلبان کار زنبورداری پیش بینی شده است.
آموزش زنبورداری-از کجا و چطور زنبورداری رو شروع کنیم-عسل فروردین

برای شروع کار زنبور داری, چندین راه وجود دارد. این راه ها ارتباطی با خود زنبور عسل ندارد و صرفاً براساس سلیقه و علاقه داوطلبان کار زنبورداری پیش بینی شده است.

آموزش زنبورداری؛ از کجا و چطور زنبورداری رو شروع کنیم؟

آموزش زنبورداری

برای مشتریان این کار مجموعه بسته بندی شده وسایل آماده فروش وجود دارد. البته ممکن است وسایل زنبورداری به طور جداگانه خریداری شود. مبتدیان باید کار زنبورداری را با دو کندو و حداکثر ده کندو شروع کنند. دلیل آن ساده است.

اگر ملکه یک کندو قبل از تخمگذاری بمیرد، کلنی بدون ملکه خواهد ماند و حتما از بین می رود. اگر دو کلنی باشند در صورتی که یکی بدون ملکه شود جمعیت کلنی بی ملکه را به کلنی ملکه دار ضمیمه می کنیم. احتمال این که هر دو کلنی بدون ملکه شوند خیلی کمتر است.

انتخاب اول:

متداول ترین راه برای آغاز کار روی زنبور عسل، خرید تمام قسمت ها شامل کلنی یعنی ملکه و کارگر، قسمت های مختلف کندو و لوازم ضمیمه آنست. سوار کردن قطعات کندو، منتقل کردن کلنی از داخل کارتن به داخل آن و مشاهده رشد کلنی، فرصت بسیار خوبی به شخص می دهد تا اصول نشو و نمای زنبور عسل، توسعه کلنی و عادات و رفتار آن را برسی نماید. مشکلاتی هم وجود دارد.

در انتقال زنبورها از کارتن به داخل کندو و خطراتی بخصوص کشته شدن ملکه وجود دارد و نیز میزان عسل تولید شده در سال اول کمتر از موقعی است که کلنی به حداکثر رشد خود رسیده باشد.

انتخاب دوم:

همچنین ممکن است برای شروع کار, کندوچه خریداری کرد. در عین اینکه استاندارد یا تعریف قانونی برای کندوچه وجود ندارد، معمولا کندوچه شامل یک ملکه تخمگذار و ۳ تا ۴ قاب پوشیده از زنبور یا نوزاد است و ملکه و قاب های مذکور را در کندوی مالک جدید قرار می دهند.

کارکردن با بچه مصنوعی در مقایسه با زنبور عسل کارتنی خطر کمتری دارد زیرا در مورد اخیر ملکه تخمگذار است. طبق معمول کلنی هایی که با بچه مصنوعی آغاز می شوند در سال اول نسبت به زنبور عسل کارتنی عسل بیشتری تولید می کنند.

انتخاب سوم:

انتخاب سوم خریدن یک کندوی کامل است. به غیر از کندوی شامل ملکه و کارگران، سایر وسایل نیز با این خرید همراه است. قیمت یک چنین کندوئی تابع شرایط عرضه و تقاضا و شرایط لوازم زنبورداری است. اگر کف کندو پوسیده باشد و یا بدنه آن صدمه دیده باشد، در قیمت گذاری تاثیر می گذارد. اگرچه عملیات زنبورداری بلافاصله آغاز می شود ولی برای مشاهده توسعه تدریجی کلنی، فرصت کمی وجود دارد.

تملک چنین کندوهایی براساس قراداد و توافق طرفین صورت می گیرد. با وجود این بهتر است انتقال کندو موقعی صورت گیرد که عسل در آن کمتر باشد، یعنی در بهار یا بلافاصله بعد از عسل گیری در پاییز.

انتخاب چهارم:

برای خرید زنبور کارتنی باید زودتر سفارش خرید فرستاده شود. از نظر صنعتی دو نوع زنبور کارتنی استاندارد شده است. ۱.۳ کیلویی و ۰.۹ کیلویی. اگر کلنی های کارتنی را روی قاب های حاوی موم ورقه منتقل می نمایند، بهتر است از کارتن های ۱.۳ کیلویی استفاده کنند. ولی اگر از پوکه استفاده می شود کارتن های ۹۰۰ گرمی کافیست.

در هریک از دو صورت فوق زنبورها در اوایل جریان نوش نمی توانند عسل چندانی بیاورند. ارزش آنها در این است که به سرعت تولید مثل کنند به طوری که در مراحل بعدی عسل فراوانی جمع آوری نمایند. برای پرورش نوزادان در کارتن های ۹۰۰ گرمی به اندازه کافی زنبور وجود دارد. زنبورهای اضافی در کارتن های ۱.۳ کیلویی برای موم بافی است.

یک کلنی زنبور عسل که به زنبور کارتنی شروع شده باشد بعد از ۱۲ هفته حداکثر رشد جمعیت خود می رسد. متاسفانه در بعضی از جاها این فاصله مصادف با پایان جریان حداکثر نوش در طبیعت است. اگرچه در صورت ادامه جریان عسل به مدت کافی این کلنی تا حد قابل توجهی عسل جمع آوری خواهد نمود.

موقع مناسب برای استقرار زنبور کارتنی موضوع بحث است. هرچه زودتر کلنی مستقر شود امکان دارد عسل بیشتری تولید شود. این فکر تا حدودی به علت لزوم تغذیه زنبور در ابتدای فصل تغییر می کند. بیشتر مردم دوست دارند کلنی های خود را در نزدیکترین فاصله ممکن تا باز شدن شکوفه درختان میوه مستقر نمایند.

به دلیل این که موقع مذکور از سالی به سال دیگر فرق می کند و به شرایط آب و هوائی بستگی دارد لذا زنبوردار باید آماده باشد تا در صورت لزوم کلنی های کارتنی تازه مستقر شده را تغذیه نماید.

آموزش زنبورداری؛ از کجا و چطور زنبورداری رو شروع کنیم؟

سایت زنبورداری برای آموزش آن

یکی از احتیاجات عصر ما تغییر و تحول است. عده ای این واقعیت را اجتناب ناپذیر می دانند ولی زنبورداری از این لحاظ منحصر به فرد است. وسایلی که در زنبورداری به کار می رود از اواسط قرن ۱۹ تا کنون تغییر چندانی نکرده است و در آتیه هم انتظار نمی رود.

ممکن است نوع آوری هایی در کارهای فنی مربوط به کندو و عسل پیش آید و حتی ممکن است مواد جدید و متفاوتی برای ساختن کندو و حتی قاب عرضه گردد.

اما کندوی اصلی به همان شکل باقی خواهد ماند چون احتیاج به زندگی در محیط بسته برای زنبور عسل از ۱۵۰ میلیون سال قبل تاکنون تغییر نکرده است.

متأسفانه در سال های اخیر و همراه با کاهش تعداد مشاغل در سطح کشور، مسئولان دولتی برای کاهش فشار بر دولت هایشان و به شکلی دست به سر کردن سیل جوانان بیکار، با تبلیغات زیر پوستی و راهنمایی افراد جویای کار به سمت شغل زنبورداری، این کار سخت را یک راه سریع و آسان برای به ثروت رسیدن، معرفی نموده اند.

از طرف دیگر تعداد زیاد کلنی و زنبوردار در کشورمان، خشکسالی های وحشتناکی که روز به روز درحال گسترش یافتن و عمق گرفتن می باشد، مسئولین بی تفاوت، رها شدگی صنف زنبوردار، مشکلات بیمه زنبورداران، تک محصول بودن زنبورداری در کشور، نبود بازار مصرف مطمئن، بیسواد بودن اکثر زنبورداران قدیمی، نژاد نامناسب زنبور در ایران.

هم چنین کندوهای غیر استاندارد، بیماری های کنترل نشده و خطرناک، داروهای قاچاق و یا غیر موثر و شیمیایی، ضعف تعاونی های زنبورداری، وجود عسل های تقلبی و ارزان قیمت، وجود دلال های فراوان، ضعف بخش آموزش و… همگی دست به دست هم داده اند تا قشر زحمت کش زنبوردار، هرگز روی خوش رفاه، آرامش و امنیت شغلی را نبیند.

مقدمه بالا برای آنهاییست که بدون برنامه و اطلاعات کافی قصد یک شبه موفق شدن را دارند. این افراد باید برای شروع کار زنبورداری، ابتدا تکلیف خودشان را با خودشان مشخص نمایند و به این نتیجه برسند که آیا این شغل برایشان منفعتی خواهد داشت یا خیر.

آیا زنبورداری را شروع کنم یا خیر؟

هدف شما از زنبوردار شدن، علاقه است یا نیاز مالی؟

پیشنهاد مطالعه:
آموزش زنبورداری-سایت زنبورداری-بهترین مکان برای زنبورداری-میزان درآمد شغل زنبورداری چقدر است
آموزش زنبورداری؛ از کجا و چطور زنبورداری رو شروع کنیم؟

برای شروع زنبورداری چه باید کرد؟

متاسفانه تعداد زیادی از افراد، فقط به خاطر بیکاری و نیاز مالی مجبور به انتخاب شغل شریف زنبورداری شده اند. این در حالی است که زنبورداری شغلی کم هزینه و پردرآمد معرفی شده است، ولی برعکس بیشتر زنبوردارها همگی افرادی با درآمد کم و وضعیت نامناسب مالی هستند و این تبلیغ دروغی بیش نیست.

از طرف دیگر عده زیادی از روی علاقه شروع به این کار می کنند که این وجه قابل تحمل تر بوده و حداقل در گرده افشانی طبیعت در تمام نقاط محیط موثر می باشد. این افراد به دلیل اینکه عاشق کارشان هستند، با تحقیق و بدون عجله دنبال کارشان را می گیرند و چون معمولا نیاز مالی ندارند، بدون استرس و با کیفیت کار می کنند.

میزان درآمد شغل زنبورداری چقدر است؟

به طور دقیق نمی توان برای یک زنبوردار درآمد مشخصی تعیین نمود, زیرا عناوین متعددی در این مسئله دخیل هستند که مهم ترین آنها میزان تجربه و مدیریت، نوع نژاد، نوع کندو، کوچ نشینی یا ثابت بودن, نوع و مقدار محصول برداشت شده و … می باشند. اما به صورت کاملا تخمینی و کلی می توان گفت که یک زنبوردار با یکصد کندو می تواند امورات یک خانواده ۴ نفره و متوسط را اداره نماید.

شاغل هستید یا بیکار؟

افرادی که شاغل هستند بهتر است با خرید تعدادی در حد ۳ الی ۶ کلنی و قرار دادن آنها در گوشه ای به مدت یک سال به کسب تجربه بپردازند و در انتهای سال اول تصمیم بگیرند که آیا می خواهند واقعا وارد شغل زنبورداری شوند یا خیر.

اگر تصمیم بر ادامه کار داشته باشند به راحتی می توانند با خرید تعداد بیشتری کلنی و یا تقسیم کندوهایشان این کار را مجدانه ادامه دهند زیرا حالا تجربه این کار را دارند. اگر هم تصمیم بر ادامه ندارند، به راحتی می توانند آن تعداد کم کندو را فروخته و از دنیای زنبورداری خداحافظی نمایند.

افرادی که بیکار هستند باید از خرید تعداد زیادی کلنی و شروع یکباره این صنعت خودداری نمایند. بهترین گزینه برای این افراد این است که حداقل یک سال به عنوان شاگرد در کنار یک زنبوردار کهنه کار و موفق به کار پرداخته و در طول این مدت با دریافت حقوق و نیز آموزش رایگان، خود را برای ورود قاطعانه به این شغل آماده نمایند.

سرمایه ای برای استارت کار دارید یا خیر؟

اگر فردی هستید که تخصص کاری غیر از زنبورداری را دارید و سرمایه آن تخصص را هم دارید، بهتر است به همان کار پرداخته و خود را درگیر زنبورداری ننمایید. اما اگر سرمایه کمی دارید و تخصصی هم ندارید، راه برای زنبوردار شدن شما بسته نیست.

بهترین مکان برای زنبورداری؟ به زنبورستانتان نزدیک هستید یا دور؟

اگر فاصله زنبورستان شما از مکان سکونتتان زیاد باشد، مسلماً هزینه های زیادی برای رفت و آمد خواهید پرداخت که اصلا اقتصادی نخواهد بود. بهتر است زنبورستانتان را در نزدیک ترین مکان، به مکان سکونتتان انتخاب نمایید.

در کدام منطقه جغرافیایی زندگی می کنید؟

بسیاری از مناطق ایران زمین برای زنبورداری مناسب هستند. در واقع به جز مناطق کویری و ارتفاعات بلند و غیر قابل تردد و نیز مناطقی که بادهای تند و طولانی مدت دارند یا مناطق شهری که برای زنبورداری مناسب نیستند، بقیه مکان های جغرافیایی کشورمان مشکلی نخواهند داشت. البته مسلما میزان برداشت در مناطق مختلف، متفاوت خواهد بود.

زنبورهایتان را کوچ خواهید داد یا ثابت خواهند ماند؟

زنبوردارانی که قصد ثابت نگه داشتن کندوهایشان را دارند باید توجه داشته باشند که حتما حداقل به شعاع ۵ کیلومتری کندوهایشان در مدت ماه های گرم سال، گل های فراوانی برای چرای زنبورها وجود دارد و زنبورها به هیچ وجه به مدت حداکثر یک هفته متوالی، بدون گرده و شهد نخواهند ماند.

در این وضعیت، سالی یک بار برداشت در حدود تیر ماه وجود خواهد داشت. معمولاً اکثر مناطق نیمه شمالی کشور در این وضعیت قابل دسته بندی هستند.

افرادی که می خواهند زنبورهایشان را کوچ دهند مسلما شاهد برداشت حدودا ۵ برابری خواهند بود و بهتر است در سال ۳ کوچ را انجام دهند، اما باید بدانند که کوچ دادن زنبورستان مشکلاتی همچون دوری از خانواده، مشکل آب و برق و حتی گاهی تلفن همراه, مشکل حمام و سرویس بهداشتی، مشکل حیوانات وحشی، جابجایی لوازم سنگین و… در پی خواهد داشت.

آیا توانایی جسمی برای این کار را دارید؟

گر زنبورستان شما به محل زندگی شما نزدیک است و تعداد کندوهای شما در حد ۲۰ عدد می باشد، تقریبا هیچ محدودیتی برای زنبوردار شدن نخواهید داشت، حتی اگر بیمار باشید.

اما اگر زنبورستان شما فاصله زیادی با منزل و مراکز درمانی دارد و شما بیماری خاصی دارید باید به این مسئله توجه نمایید. همچنین افرادی که تعداد زیادی کندو دارند، اگر مشکلات ستون فقرات و پا داشته باشند، حتما با مشکل مواجه خواهند شد.

حساسیت به نیش زنبور عسل دارید یا خیر؟

فردی که می خواهد به شغل زنبورداری دست بزند ابتدا باید مطمئن شود که به نیش زنبورعسل حساسیت ندارد. البته زنبوردارانی هسنند که به نیش زنبورعسل حساسیت دارند و به کمک داروهای ضد حساسیت در حال فعالیت هستند اما این روند زیاد جالب نیست و همواره دلهره ی نیش خوردن آنها را آزار می دهد.

اموزش زنبورداری خانگی-شروع زنبورداری از صفر-زنبورداری مدرن-آموزش زنبورداری سنتی-برای شروع زنبورداری چه باید کرد-از کجا و چطور زنبورداری را شروع کنیم
آموزش زنبورداری؛ از کجا و چطور زنبورداری رو شروع کنیم؟

نکاتی قبل از شروع زنبورداری از صفر

حال که تصمیم به شروع دارید، بهتر است به نکات زیر توجه نمایید!

مطالعه:

حتما کتاب های مختلف از نویسندگان گوناگون را مطالعه نمایید. بهترین کتاب در این رشته مربوط به مرحوم دکتر نعمت الله شهرستانی با عنوان زنبورعسل و پرورش آن می باشد. مطالعه مطالب به روز در اینترنت به ویژه سایت ما نیز کمک زیادی به شما خواهد نمود.

آموزش عملی:

سه راه ساده برای یادگیری عملی این کار وجود دارد:

  • حضور در کلاس های فنی و حرفه ای و نیز کلاس های جهاد کشاورزی که متأسفانه کارایی زیادی ندارند.
  • تعداد کمی کندو خریده و یک سال از آنها نگهداری نمایید. البته در این حالت رموز زنبورداری را یاد نخواهید گرفت، بلکه فقط با زنبور آشنا خواهید شد.
  • یک سال در کنار یک زنبوردار کار کنید. اینگونه هم تمام تجربیات او را یاد خواهید گرفت و هم درآمد کسب خواهید نمود.

زمان شروع زنبورداری:

اگر در نیمه جنوبی کشور هستید از حدود آذر ماه و اگر در نیمه شمالی کشور هستید از نیمه اسفند ماه اقدام به خرید کلنی نمایید.

لوازم کار:

شما برای شروع، لوازم زیادی نیاز نخواهید داشت. مهمترین آنها شامل لباس کامل زنبورداری، دستکش، چکمه، دودی، اهرم و برس می باشد.

نوع کندو:

سعی کنید برای شروع از کندوهای کف بسته طرح لانگستروت استفاده نمایید. بعداً که با تجربه تر شدید می توانید آنها را با کندوهای کف باز تعویض نمایید.

به تازگی نیز کندوهای شرکت “فلو هایو” با القاب فریبنده مدرن، پیشرفته، خودکار و… وارد بازار ایران شده اند که توصیه می نماییم به این کندوها حتی نزدیک هم نشوید.

جمعیت کلنی:

سعی کنید کلنی کمتر از ۷ قاب خرید نکنید. یعنی کندویی که دارای هفت قاب پر از زنبور می باشد. شاید گران باشد اما مطمئنا ارزشش را خواهد داشت. کلنی هایی با جمعیت کمتر ممکن است بیمار باشند، یا ملکه پیر داشته باشند، اما کلنی های قوی هم ملکه جوانی دارند و هم سلامت هستند. همچنین سعی کنید قاب ها بیشتر حاوی تخم و لارو و شفیره باشند و نه عسل.

تعداد کندو:

برای فردی که به تنهایی می خواهد زنبورهایش را اداره کند و شغل دیگری نیز دارد و در طول هفته فقط یک یا دو روز برای زنبورداری وقت دارد و تجربه زنبورداری نیز ندارد، بهتر است حدود ۳ الی ۶ کندو بخرد تا با شکست مواجه نشود.

اما کسی که با دوستانش اقدام به شروع نموده و شغل دیگری ندارد و تمام وقت می تواند به زنبورهایش رسیدگی کند و یا یک فرد زنبوردار را در کنار خود دارد، بهتر است بین ۲۰ تا ۱۰۰ کندو خرید نماید.

نژاد زنبورها:

عاقلانه است که یک زنبوردار تازه کار که احتمالا وضعیت مالی مناسبی هم ندارد ابتدا با خرید نژاد ایرانی این شغل را شروع کند و یک یا دو سال بعد که مهارت کافی پیدا کرد، اقدام به تعویض ملکه با نژاد های اصلاح شده نماید تا نژاد کل زنبورستانش نیز عوض شود.

این کار دو خصوصیت مهم دارد. اول اینکه چون نژاد ایرانی ارزان تر از نژاد های اصلاح شده می باشد، اگر خسارتی متوجه کار شما باشد، مطمئنا هزینه کمتری خواهید پرداخت و دوم اینکه خرید ملکه اصلاح شده هزینه کمتری نسبت به خرید کلنی اصلاح شده خواهد داشت.

با یک مدیریت متوسط، بدون کوچ و در نیمه شمالی کشور، زنبورعسل نژاد ایرانی در سال حدود ۵ کیلو عسل خالص و نژاد های اصلاح شده همچون کارنیکا در سال حدود ۱۵ کیلو عسل خالص محصول می دهند.

چه محصولی:

متاسفانه در ایران فقط محصول عسل را از زنبورعسل می شناسند و متاسفانه تر اینکه اکثرا در حال تولید عسل تغذیه ای هستند که بازار بهتری دارد. اما خوشبختانه استارت تولید محصولات دیگر زنبور عسل به تازگی زده شده و زنبورداران در حال روی آوردن به تولید ژل رویال، زهر و بره موم نیز هستند. شما نیز بهتر است به دیگر محصولات زنبورعسل توجه نمایید تا موفق تر گام بردارید.

سالنامه زنبورداری:

یک زنبوردار اگر سالنامه زنبورداری نداشته باشد، هرگز موفق نخواهد بود. افراد تازه کار باید این سالنامه را روی کاغذ داشته باشند و مطابق آن عمل کنند.

شناسنامه کندو:

افرادی که در ابتدای راه قرار دارند باید حتما یک شناسنامه برای کلنی های خود تنظیم نمایند تا از وضعیت آنها مطلع باشند، بدون اینکه درب کندو را باز کنند.

آب:

زنبور به جز شهد و گرده، احتیاج فراوانی به آب سالم دارد. سعی کنید در فاصله چند متری زنبورستانتان یک منبع آب سالم، همیشگی و جاری وجود داشته باشد.

مکان برای زنبورداری خانگی:

مسلما جای کندوی زنبورعسل داخل باغ یا کوه و یا دشت است, اما گاهی علاقمندان می خواهند کندوهایشان را در خانه نگهداری کنند. این دوستان باید به چند نکته توجه نمایند.

در مرکز شهر های بزرگ و نیمه بزرگ، زنبورداری ارزشی نخواهد داشت. کندوهای شما حداقل باید در حاشیه شهر باشد و نهایتا در فاصله ۲۰۰ متری به بعد به مرتع یا جنگل ختم شود تا زنبور امکان چرا داشته باشد.

اگر کلنی را در حیاط می گذارید باید آن نقطه مسیر رفت و آمد نباشد و حداقل ۲۰ متر از مسیر رفت و آمد فاصله داشته باشد. همچنین شبانه نور هیچ چراغی به آنها برخورد ننماید و نیز مزاحمتی برای همسایه ها ایجاد نکند.

اگر زنبور را در پشت بام قرار می دهید باید شبانه نور هیچ چراغی با آنها نرسد و مزاحم همسایه ها نیز نشود. در ضمن پشت بام ها چون معمولا تغییرات دمایی و باد بیشتری دارند باید بادشکن و سایه بان مناسب نیز داشته باشند.

مطمئناً در هر مکانی که کندو مستقر می شود اگر حداقل ۲۰ سانتی متر از زمین فاصله داشته باشد و دارای یک سایه بان باشد، کمک بزرگی را به آن کرده اید.

بهار بهترین موقع برای شروع زنبورداری است. در اواخر زمستان و اوایل بهار که هوا به تدریج گرم می شود، زنبورها فعالیت خود را آغاز می کنند و به جستجوی شهد و به خصوص گرده از کندوهای خود خارج می شوند. از طرفی بهار فصل خرید و فروش کندو است.
زنبوردار مبتدی که علاقه به حرفه زنبورداری دارد باید حداقل ۲ کندو و حداکثر ۶ کندو کار خود را شروع نماید. هیچ وقت کار زنبورداری را با یک کندو شروع نکنید چرا که در صورت نیاز به کمک، از شما کاری ساخته نیست و احتمال این که ملکه از بین برود وجود دارد و زنبوردار را هم از کار زنبورداری دلسرد می نماید.
در موقع خرید کندو حتما دقت کنید که کندو ملکه خصوصا ملکه جوان داشته باشد. بیمار نبوده و دارای جمعیت قوی باشد. داشتن بیش از یک کندو به زنبوردار این امکان را می دهد که در صورت نیاز به کلنی های دیگر کمک نماید.

مطالعه کتاب های سودمند زنبورداری، استفاده از تجربه زنبورداران خبره و پیشکسوت، انسان را از اسرار زندگی، زیست شناسی و رشد و نمو زنبورها آگاه می سازد و زنبوردار می تواند با استفاده از این تجارب زودتر در کار زنبورداری موفق شده و تعداد کلنی های خود را افزایش دهد و از آن بهره بردای نماید.

2 پاسخ

  1. با سلام
    من چن تا از کندوهام
    عسلی رو که درست میکنن سرشو نمیپشونن
    خوراک هم همیشه میدم
    دلیلش چیه
    ممنوت

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *