یکی از دارویی ترین و خاص ترین عسل های ایران عسل یا عسلک ترنجبین است، این ویژگی از عسل ترنجبین به قدری زیاد است که حتی می توان گفت این عسل در بالاترین کیفیت و ارزش دارویی در بین تمام عسل های دارویی قرار دارد. ارزش خرید عسل ترنجبین در دنیا بسیار بالاست و با عسل های گران قیمتی نظیر مانوکا مقایسه می شود. این عسل دارای طعم غلیظ، قوی و دارویی است اما عطر آنچنان قوی را به شما نمیدهد و جزو عسل های زود رس قرار می گیرد. عسل ترنجبین معمولا به رنگ قهوه ای ملایم در دسترس است.
منطقه برداشت:
مناطق حاشیه کویر و کویری و غالبا در استان خراسان
از خواص عسل ترنجبین می توان به انرژی زا بودن، برطرف کننده ناراحتی های قلبی، موثر در درمان معده و روده و کمک به درمان اختلالات کلیه اشاره کرد.
عسلک که شاید بعضی آن را نوعی عسل طبیعی بدانند با وجود اینکه توسط زنبور عسل تولید می شود ولی در واقع عسل نیست و در انگلیسی نیز به آن (HONEYDEW) گفته می شود.شاید برایتان جالب باشد که بدانید زنبور برای تولید عسل همیشه از شهد یا نکتار گیاه تغذیه نمی کند و کاهی سراغ صمغ و شیره گیاهان یا درختان می رود.جالب اینجاست که گاهی قیمت و کیفیت برخی از این عسلک ها مثل “عسلک کاج” یا “عسلک ترنجبین” بسیار بالاتر از قیمت عسل طبیعی است.
زنبور برای تولید عسل نیاز دارد که یک منشا گیاهی را داشته باشد و با نوشیدن شهد آن گیاه یا گل عسل، را تولید کند اما همیشه اینطور نیست که زنبور عسل با تغذیه از گل و گیاه به تولید فرآورده ای بپرداز، بلکه گاهی از اوقات با نوشیدن شیرابه قندی به روی گیاه که توسط فعالیت حشرات مکنده در نقاط مختلف گیاه تشکیل شده است، فرآورده ای را تولید می کند که در این صورت به عسل تولید شده “عسلک” می گویند.
بنابراین عسل مستقیم از شهد خود گیاه تولید شده اما عسلک به طور غیر مستقیم و به واسطه یک حشره که از گیاه تغذیه کرده است تولید می شود. از آن جایی که این فرآورده به شکل مستقیم از گیاه برداشت نشده کیفیت پایین تری را نسبت به خود عسل دارد اما از نظر خواص این تفاوت وجود ندارد.
تفاوت عسل و عسلک
در بیان تفاوت عسل طبیعی و عسلک علاوه بر اینکه در نحوه تولید با یکدیگر متفاوت هستند یعنی همان طور که گفته شد عسل مستقیم از شهد خود گیاه تولید شده اما عسلک از شیرابه قندی که حشرات توسط تغذیه از آن گیاه تولید کرده اند و بزاغ دهان آن حشرات نیز به آن ها اضافه شده است تولید می شود، می توان به تفاوت های دیگری اعم از اینکه معمولا با خوردن عسلک مزه تند تر و شیرینی کمتری را نسبت به عسل احساس می کنید اشاره کرد. از دیگر تفاوت های این دو محصول موارد زیر نیز قابل ذکر هستند:
عسلکها در دنیا، بهویژه در کشورهای اروپایی، شناخته شدهاند. این عسلها اغلب از مناطق جنگلی استخراج میشوند و بهعنوان “عسل جنگل” نیز عرضه میشوند. از جمله مهمترین عسلکهای دنیا، میتوان به عسلک کاج اشاره کرد که بهوسیلهٔ فعالیت گونهای شپشک با نام علمی (Marchalina hellenica) بر روی گونههای مختلف کاج تولید میشود.
این عسلک اصولاً از مناطق جنگلی کشورهای ترکیه و یونان برداشت میشود و سالانه بیش از ۱۵ هزار تن از آن در ترکیه تولید میشود. همچنین، عسلکهای مهم دیگری همچون عسلک بلوط، شاهبلوط، نوئل و عسلک نراد وجود دارند که بهطور ویژه در کشورهای اروپایی تولید میشوند و جز عسلهای باکیفیت و گرانقیمت این مناطق محسوب میشوند. این عسلکها به خاصیتهای آنتیاکسیدانی، ضد سرطانی و آنتیباکتریال بالا شناخته میشوند.
منبع گیاهی عسلک
شاید خیلی از گیاهان وجود داشته باشند که حشرات با فعالیت به روی آن ها شیرابه تولید می کنند اما خیلی از این شیرابه ها برای زنبور عسل جذابیتی ندارند و بیشتر مورد توجه مورچه ها قرار می گیرد. بنابراین مشخص است که هر نوع گیاهی برای تولید این ماده مناسب نیست.
برخی از گیاهان نیز هستند زنبور عسل استقبال زیادی را از آن داشته و آن ها هم می توان عسل برداشت کرد و هم عسلک، اما به طور کلی مهم ترین منبع برای تهیه و برداشت این فرآورده درختان هستند و در این بین تیره مخروطیان بیشترین نقش را در تولید این فرآورده زنبور عسل دارند.
معروف ترین گونه که عسلک آن طرفداران زیادی را در دنیا به ویژه در ترکیه دارد عسلک کاج است و در ایران نیز عسلک ترنجبین معروف ترین نوع این محصول می باشد که خواص بی شماری را در خود جای داده و برای سلامت بدن بسیار مفید است.
جریان شیرابه ها در طبیعت نسبت به شهد گل ها کمتر است، بنابراین زنبور برای تولید این فرآورده فرصت کمتری را داشته و همچنین برای تولید آن به مناطق خاصی نیاز می باشد، علاوه بر این موارد همانطور که گفته شد چسبندگی این ماده بسیار بالا است و این باعث می شود که در زمان آلودگی هوا و زمانی که گرد و غبار وجود دارد این آلودگی ها جذب این ماده شوند که باید هرچه زودتر این محصول از کندو برداشت شود.
بنابراین به دلیل وجود موارد گفته شد و زودرس بودن این فرآورده، زنبورداران می بایست نسبت به برداشت آن حساسیت های بالایی را به خرج دهند، پس دقت داشته باشید که از زنبورداران با تجربه و مورد اعتماد خرید خود را انجام دهید تا یک محصول با کیفیت را به منزل خود ببرید.
بررسی تفاوت کیفیت عسل و عسلک
در گذشته این باور وجود داشت که عسلک ها در مقایسه با عسل ها که حاصل تغذیه زنبور از شکوفه گل ها هستند خواص و فواید کمتری دارند، اما اخیرا نتیجه تحقیقات جدید انجامش شده این باور را نقض می کند. زیرا نتایج جدید به دست آمده نشان داده که عسلک ها حاوی مقداری زیادی خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریالی هستند حتی شاید از عسل ها نیز بیشتر.
علاوه بر این این فرآورده به این دلیل که میزان بالاتری الیگوساکارید را نسبت به عسل ها دارد خاصیت پریبیوتیکی بیشتری را از خود نشان می دهد درنتیجه برای سیستم گوارش بدن بسیار مفید است.
نحوه تشخیص عسلک از عسل
از نظر ظاهری عسلک ها معمولا رنگ تیره تری را نسبت به عسل ها دارند در حالیکه عسل ها را در طیف گسترده تری از رنگ از روشن تا تیره می توان مشاهده کرد. علاوه بر این ویژگی ظاهری با چشیدن نیز می توانید تفاوت این دو فرآورده را از یکدیگر تشخیص دهید به شکلی که عسلک ها معمولا عطر و طعم قوی تر و شیرینی متوسطی را نسبت به عسل دارند و حتی ممکن است با خوردن آن ها کمی تلخی را در دهان خود احساس کنید، همچنین ماندگاری آن ها در دهان به طور متوسط از عسل طبیعی بیشتر است.
ترکیبات موجود در عسلک
ترکیبات موجود در این محصول تفاوت چندانی با ترکیبات عسل نداشته و این ماده سرشار از ساکارز، آمینو اسیدها، پروتئین، مواد معدنی، ویتامین ها و پلی ساکارید ها می باشد که هر کدام به طور جدا گانه خواص زیادی را برای بدن و سلامتی دارند.
عسلک های شاخص ایران
عموما در ایران سه نوع عسلک شاخص تولید می شود که عبارتند از: عسلک ترجبین( که به آن ترنگبین هم می گویند) و از گیاه خارشتر برداشت می شود، عسلکهای دیگری به نام شوکه و گزو وجود دارند که از روی گیاه بلوط ایرانی برداشت می شوند. این عسلک ها به صورت خالص و در سطح زیاد قابل برداشت هستند.
می توتن گونه های دیگری از جمله بیدها، نمدار، خوشک، سپیدار را نیز که در اثر فعالیت حشرههای مختلف شیرابههای قندی تولید مینمایند را نیز نام برد اما معمولا این عسلک ها به صورت مخلوط با عسلک شکوفه برداشت می شوند و امکان برداشت آنها بهصورت خالص در ایران وجود ندارد.
عسلک تَرنجَبین یا تَرنگَبین در مراتع نیمه بیابانی و دشت کشور، در استانهای مختلف از جمله خراسان، تهران، قزوین، یزد، گلستان و سمنان از گیاه خارشتر برداشت میشود. این عسلک در اثر فعالیت حشره ای به نام زنجرک (Poophilus nebulosus) به روی گیاه خارشتر (Alhagi maurorum) تولید میشود.
در اواسط تابستان تا اوایل پاییز که زمان گلدهی گیاه خارشتر گذشته است، شیرابه های قندی به صورت قطرات سفید به روی ساقه ها تولید می شود و در زمان سفت شدن و کریستالیزه شدن توسط اهالی محلی برداشت می شوند که این ماده برای درمان زردی نوزادان بسیار موثر می باشد. اما زنبورهای عسل پیش از سفت شدن و کریستالیزه شدن این شیرابه ها آن ها را جمع آوری می کنند و به کندو می برند و نهایتا همان عسلک ترنجبین را تولید می کنند. این عسلک رنگی تیره یا حتی سیاه دارد و مزه خاص آن شبیه شیرع انگور می باشد.
حشره های چون شته، شپشک های نباتی، زنجرک و لانچیند ها پس از فعالیت به روی گیاهان مختلف و تغذیه از آن ها شروع به ترشح شیره های قندی به روی گیاهان می کنند، و پس از آن زنبور با تغذیه از شیرابه های قندی ماده پر خاصیت را تولید می کند.
روش های مختلفی برای مصرف عسل ترنجبین وجود دارد که بهترین آنها برای تاثیرگذاری و جذب کامل و بهتر و سریع تر این دو روش ساده هستند:
عسل طبیعی هیچ منع مصرف خاص و خطرناکی ندارد و برای همگان قابل استفاده بوده و مزایای بیشمار آن ضامن سلامت و طول عمر و کیفیت بالای زندگی خواهد بود ولی در این میان باید به چند نکته هنگام خرید عسل ترنجبین دقت کرد.
یک منع مصرف عمومی و مشخص برای کودکان زیر دو سال وجود دارد. دلیل این توصیه پزشکی وجود اسپور “باکتری کلستریدیوم بوتولینوم” در بعضی عسل ها است. دستگاه گوارش کودکان تا سن دو سالگی به طور کامل توسعه نیافته و به اندازه کافی اسیدی برای کشتن اسپورهایی که با مصرف عسل طبیعی وارد دستگاه گوارش می شوند ندارند.
از این رو این اسپورها در روده کودک رشد می کنند و باعث تولید سمی می شوند که سبب مسمومیت غذایی در نوزادان به نام بوتولیسم نوزاد می شود. البته اسپور این باکتری در موارد کمی از عسل ها مشاهده شده است و یک نوع مسمومیت غذایی نادر است.
2 دیدگاه برای عسل ترنجبین فروردین (650 گرم)
عماد –
ممنون از پیشنهاد این عسل پر خاصیت بجای عسل مانوکا با اون قیمت نجومی ، واقعا از این عسل راضی بودم
محمد رسول رسولی منش –
درود بر شما
لطف شماست ، این سرزمین مهد بهترین هاست و تلاش می کنیم اونها رو به شما معرفی و تقدیم کنیم
قربانی –
کیفیت بالا، ممنون