زنبور عسل را بهتر بشناسیم ؟ 5 گونه مهم و مناطق زیستی
[5,00 | آراء: 9]
Loading… - 11 ماه پیش
- زمان مورد نیاز برای مطالعه: 8 دقیقه
زنبور عسل این حشره طلایی و ارزشمند
برای قرن‌ها زنبورهای عسل، یکی از سخت‌کوش‌ترین موجودات روی کره زمین، برای مردم، گیاهان و محیط‌زیست مفید بوده‌اند. زنبورها و سایر گرده‌افشان‌ها با حمل گرده از گلی به گل دیگر، نه تنها میوه‌ها، آجیل‌ها و دانه‌های فراوانی تولید می‌کنند، بلکه تنوع بیشتر و کیفیت بهتر را نیز ممکن می‌سازند و به امنیت غذایی و تغذیه کمک می‌کنند.
گرده افشانی تأثیر مثبتی بر محیط زیست به طور کلی دارد و به حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم های پر جنب و جوشی که کشاورزی و بشریت به آن وابسته است کمک می کند. طیف گسترده ای از گیاهانِ حیاتی برای رفاه و معیشت انسان نیاز به گرده افشان ها دارند. در واقع، زنبورها و سایر گرده‌افشان‌ها خدمات مهم اکوسیستم را برای اطمینان از تلاقی (یعنی تلاقی ژن‌ها) و در نتیجه رشد و ادامه ی حیاتِ بسیاری از گیاهان زراعی و وحشی ارائه می‌کنند.
زنبور عسل یکی از حشرات عسل تولیدکننده است که در بسیاری از نواحی جهان یافت میشود. این حشره از نظر بیولوژیکی و اجتماعی بسیار جالب است و در طبیعت نقش مهمی در تولید عسل و بهبود محیط زیست دارد. در ادامه، به معرفی زنبورهای عسل، تاریخچه و شناخت آن، زندگی و رفتار آن، نحوه تولید عسل، اهمیت زنبورای عسل در جامعه و مشکلاتی که به آنها برخورد میشود، پرداخته خواهد شد.
زنبور عسل حشره ای است که در خانواده Apidae و زیر خانواده Apinae قرار دارد. این حشره کوچک، حدود 1.5 تا 2.5 سانتیمتر طول دارد و دارای بدنی بنیادی و 6 پا است. زنبورهای ملکه، کارگر و نر در یک کندو زندگی می‌کنند و هر کدام از آنها وظایف خاصی دارند. زنبورهای ملکه، مسئول تولید تخم‌ها و رهبری کندو هستند.
کارگران، مسئول جمع آوری غذا، ساخت کندو، پرورش لاروها و مراقبت از ملکه هستند. نره، همچنین به جمع‌آوری آب، تمیز کردن کندو و تولید عسل نیز مشغول هستند. نرها، نقش تولیدکننده اسپرم را برعهده دارند و پس از جفت گیری و تولید اسپرم، از کندو خارج می‌شوند.
زنبور عسل در سراسر جهان یافت میشود و تاریخچه آن به میزان قابل توجهی به عقب می‌رود. در ادبیات قدیمی، به زنبورهای عسل به عنوان یک حشره مهم در تولید عسل و داروهای گیاهی اشاره شده است. همچنین، در قرآن کریم و حدیث‌های اسلامی نیز به زنبوران عسل اشاره شده است.
زنبورها دارای ساختار آناتومیکی و فیزیولوژیکی خاصی است که برای تولید عسل و تغذیه لاروها از آن استفاده می‌کند. این حشره دارای سه جفت پا، دو بال، یک زبان بلند و یک فک زیرین است.
بدن زنبور عسل با پوششی از شش بخش (سر، سینه، شکم، پروانه‌ها، تراکم و مشتقات آنها) پوشیده شده است. در این بخش، برخی از اجزای زنبورعسل مانند سیستم دفاعی آن، مسئولیت جمع‌آوری غذا و تغذیه لاروها، ساختار اجتماعی و تکثیر آنها،روش تکثیر و تولید عسل زنبورهای‌عسل را بررسی خواهیم کرد.
زنبورها اجتماعی هستند و در کندو با هم زندگی می‌کند. زنبورهای ملکه، کارگران و نرها همه در کندو با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. برای ارتباط با یکدیگر، زنبورها از رقص، بوی، صدا و لمس استفاده می‌کنند.
زنبور ها برای جمع‌آوری عسل، به دنبال گل‌ها و میوه‌هایی می‌گردد که شهد دارند. زنبورها با تعقیب بوی شهد، به محل گل‌های شهددار هدایت می‌شوند و با استفاده از زبان خود، شهد را به داخل کندو منتقل می‌کنند. در کندو، شهد توسط کارگران ذخیره شده و با تبدیل آن به عسل، ذخیره میشود. همچنین، زنبورها برای تغذیه لاروها نیز از شهد استفاده می‌کنند.
زنبور عسل به دلیل اجتماعی بودن، بسیاری از رفتارهای خود را به منظور حفظ کندو و جمعیت خود انجام می‌دهند. برای مثال، زنبورهای کارگر به منظور تهویه داخل کندو، با بال زدن، جریان هوای تازه را به داخل کندو هدایت می‌کنند.
همچنین، زنبورهای ملکه به منظور کنترل جمعیت کندو، برخی از تولیدکننده‌های فرزند جدید را به عنوان ملکه برمی‌گزینند. این انتخاب بر اساس ژنتیک آنها و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی کندو صورت می‌گیرد. همچنین، زنبور عسل برای مبارزه با بیماری‌ها و حشرات دیگر، از سیستم دفاعی خود استفاده می‌کند که شامل ترشحات بدنی و تولید کوترکس است.
زنبورای عسل با جمع‌آوری شهد از گل‌ها و میوه‌ها، عسل را تولید می‌کند. این فرایند شامل چند مرحله است که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:
- جمع‌آوری شهد: زنبورها با تعقیب بوی شهد، به محل گل‌های شهددار هدایت می‌شوند و با استفاده از زبان خود، شهد را به داخل کندو منتقل می‌کنند.
- تحویل شهد: زنبورهای کارگر شهد را به زنبورهای دیگر تحویل می‌دهند تا شهد به شکل یکپارچه درون کندو ذخیره شود.
- تبدیل شهد به عسل: بعد ازذخیره شدن شهد درون کندو، زنبورهای کارگر با استفاده از آنزیم‌های خود، شهد را به عسل تبدیل می‌کنند. این فرایند شامل تخلیص از آب، تبدیل رنگ، افزایش غلظت و بسته شدن سلول‌های عسل است.
- ذخیره عسل: پس از تبدیل شهد به عسل، زنبورهای کارگر عسل را در سلول‌های کندو ذخیره می‌کنند. عسل از طریق سلول‌هایی به نام “عسل بر” به بیرون از کندو منتقل میشود.
- بستهبندی عسل: عسل پس از جمع‌آوری، تبدیل و ذخیره شدن، در ظروف مناسب بستهبندی میشود تا برای مصرف کنندگان آماده شود. بستهبندی عسل معمولاً در ظروف شیشه‌ای، پلاستیکی یا فلزی انجام میشود.
زنبور پرورشی از نظر اقتصادی و محیطی بسیار مهم است. تولید عسل، به عنوان یکی از مهمترین محصولات زنبوران عسل، باعث ایجاد کسب‌وکارهایی در صنعت عسل و صنایع غذایی مختلف شده است. همچنین، زنبورهای‌عسل به عنوان یکی از پرمصرف ترین حشرات برای گرده‌افشانی گیاهان، نقش مهمی در حفظ تنوع زیستیو تولید محصولات کشاورزی دارد. برای مثال، بیش از 80 درصد گیاهان باغ و مزرعه، برای تولید محصول به گرده‌افشانی نیاز دارند که این کار توسط زنبورهای عسل صورت می‌گیرد. همچنین، زنبوران‌عسل به عنوان یک شاخه از زیست‌بوم وحشی و تولید کننده عسل، در حفظ تنوع زیستی و حفظ محیط زیست نیز نقش مهمی دارد.
گرده افشانی ( زنبورعسل بعنوان مهمترین گرده افشان_ بزرگترین گرده افشان ها )
زنبورها بخشی از تنوع زیستی هستند که همه ما برای بقای خود به آن وابسته هستیم.آنها مواد غذایی با کیفیت بالا – عسل، ژل رویال و گرده – و سایر محصولات مانند موم زنبوری عسل، بره موم و زهر زنبورعسل را ارائه می دهند.
همانطور که در گزارش شاخص سال 2019 از پلتفرم علمی-سیاست بین دولتی در زمینه تنوع زیستی و خدمات اکوسیستم (IPBES) اشاره شده است، “آثار مقدس در مورد زنبورها در تمام ادیان اصلی جهان اهمیت آنها را برای جوامع بشری در طول هزاران برجسته می کند.”
زنبورداری همچنین منبع درآمد مهمی برای بسیاری از معیشت روستایی است. طبق IPBES، زنبور غربی عسل گسترده ترین گرده افشان مدیریت شده در سطح جهان است و بیش از 80 میلیون کندو سالانه حدود 1.6 میلیون تن عسل تولید می کنند.
و گرده افشان ها به طور مستقیم به امنیت غذایی کمک می کنند. به گفته کارشناسان زنبورعسل در سازمان خواربار و کشاورزی (FAO) سازمان ملل متحد، یک سوم تولید غذای جهان به زنبورها بستگی دارد.
هنگامی که حیوانات و حشرات گرده گل ها را برداشته و پخش می کنند، به گیاهان، از جمله بسیاری از محصولات غذایی، اجازه تولید مثل می دهند. پرندگان، جوندگان، میمون ها و حتی مردم گرده افشانی می کنند، اما رایج ترین گرده افشان ها حشرات و در میان آنها زنبورها هستند.
زنبور عسل با بسیاری از مشکلات روبرو است که به طور مستمر برای حفظ جمعیت آن باید بررسی شود. برخی از مشکلاتی که به زنبور عسل برخورد می‌کند، عبارتند از:
- کاهش تنوع زیستی: ساخت و ساز و کشاورزی صنعتی، تغییرات اقلیمی، و استفاده از کشت‌های یک‌دست، باعث کاهش تنوع گیاهی و کاهش مواد غذایی مورد نیاز زنبور (bees) عسل میشود. این مسئله باعث کاهش جمعیت زنبورها و کاهش تولید عسل میشود.
- بیماری‌های زنبور: زنبور عسل با بیماری‌هایی مانند وب، نوکماهی، شلاقی، آسپرژیلوز، و بسیاری بیماری‌های دیگر روبرو است. این بیماری‌ها باعفونت و گسترش در جمعیت زنبورها، باعث کاهش تولید عسل و کاهش جمعیت زنبورها می‌شوند.
- استفاده از کود و سموم شیمیایی: استفاده از کود و سموم شیمیایی در کشاورزی، باعث کشتار زنبورها و کاهش جمعیت آنها میشود. همچنین، این سموم می‌توانند به طور مستقیم باعث مرگ زنبورها شوند و همچنین باعث کاهش کیفیت عسل و سلامتی مصرف کنندگان شوند.
- تغییرات اقلیمی: تغییرات اقلیمی، باعث کاهش تعداد گل‌های شهددار و کاهش تولید عسل میشود.- کاهش جمعیت زنبورها: فرایندهای صنعتی، ساخت و ساز، و استفاده از سموم شیمیایی باعث کاهش جمعیت زنبورها و کاهش تولید عسل میشود. این مشکل باعث کاهش تعداد زنبورهای گرده‌افشان، کاهش تولید عسل، و در نهایت، تهدید برای بقای زنبورعسل و بقای این شاخه از زیست‌بوم میشود.
به طور کلی، حفظ جمعیت زنبور از نوع عسل و حفظ محیط زیست آنها، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
با توجه به اقلیم و آب و هوای متنوعی که در ایرانِ عزیز داریم نژاد های مختلفی هم از سوی زنبورداران با توجه به نوع محصول اصلی و آب و هوای منطقه انتخاب می شود. مثلا بیشتر زنبورداران در شمال نژاد شناخته شده و محبوب کارنیکا را انتخاب می کنند.
نژاد کارنیکا که از اروپا به ایران وارد میشود خواستگاه اتریشی یا آلمانی دارد و در مناطقی که آب و هوای نزدیک به کشورهای اروپایی دارد عملکرد بهتری از خود نشان میدهد. از دیگر نژاد های محبوب می توان به نژاد ایتالین ( ایتالیایی ) که در سال های اخیر بسیار معروف شده است و این بخاطر میزان بالای عسل آوری و زمستان گذرانی مناسب و حتی تولید ژل رویال قابل قبول از نظر مقدار تولید است. هنوز گونه ی بومی ایران گونه ی غالب است و از دیگر گونه ها می توان به نژاد قفقازی ، بوکفست یا بوکفاست یاد کرد.
- پرورش زنبور عسل در خانه
- کاشت گیاهان شهددار
- استفاده از کمترین میزان سموم شیمیایی
- حفظ آب و خاک
- پایش و مانیتورینگ جمعیت زنبورها
حفظ جمعیت زنبوران عسل به عنوان یکی از مهمترین حشرات گرده‌افشان و تولیدکننده عسل، برای حفظ تنوع زیستی و حفظ محیط زیست بسیار مهم است. برای کمک به حفظ جمعیت زنبور ان از نوع عسل، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- پرورش زنبور عسل در خانه: شما می‌توانید با پرورش زنبورعسل در خانه، برای حفظ جمعیت آنها کمک کنید. این کار به شما اجازه میدهد تا برای زنبورهای خود محیطی شاداب و مناسب ایجاد کنید و همچنین به کمک این زنبورها به گرده‌افشانی گیاهاندر منطقه خود کمک کنید.
- کاشت گیاهان شهددار: برای حفظ جمعیت زنبور عسل، می‌توانید گیاهان شهدداری مانند گل‌ها، درختان میوه و سایر گیاهانی که شهد تولید می‌کنند، در منطقه خود کاشت کنید. این کار به زنبورها کمک می‌کند که به دنبال شهد بیشتر بگردند و برای گرده‌افشانی به گیاهان برسند.
- استفاده از کمترین میزان سموم شیمیایی: استفاده از کمترین میزان سموم شیمیایی در کشاورزی و باغ‌ها، باعث کاهش کشتار زنبورها و حفظ جمعیت آنها میشود. به جای استفاده از سموم شیمیایی، می‌توانید از روش‌های طبیعی مانند استفاده از حشرات کنترل کننده، استفاده از کودهای طبیعی و کشت گیاهان مقاوم به آفات استفاده کنید.
- حفظ آب و خاک: حفظ آب و خاک از طریق استفاده از روش‌های پایدار در کشاورزی، باعث حفظ زیستگاه زنبورها و جلوگیری از کاهش جمعیت آنها میشود. به عنوان مثال، استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، جلوگیری از ورود سموم به خاک و آب، و حفظ حاشیه‌ها و بوم‌شناسیمناسب منطقه، از جمله روش‌هایی هستند که به حفظ زیستگاه زنبورها و جلوگیری از کاهش جمعیت آنها کمک می‌کنند.
- پایش و مانیتورینگ جمعیت زنبورها: پایش و مانیتورینگ جمعیت زنبورها به شما اجازه میدهد تا به سلامتی و جمعیت زنبورها دقت کنید و در صورت لزوم، به مشکلاتی که با آنها روبرو هستند، به طور سریع واکنش نشان دهید. برای مانیتورینگ جمعیت زنبورها، می‌توانید از روش‌هایی مانند شمارش زنبورها، مشاهده وضعیت عسل و مشاهده شرایطان زنبورها استفاده کنید.
با انجام این اقدامات، می‌توانید به حفظ جمعیت زنبور عسل کمک کنید. همچنین، باید به این نکته توجه داشت که زنبورعسل در معرض خطراتی مانند بیماری‌ها، آفات، تغییرات آب و هوایی و کاهش تنوع گیاهی قرار دارند؛ بنابراین، باید به حفظ زیستگاه زنبورعسل و جلوگیری از تهدیدهای آن، با توجه به شرایط محل زندگی زنبورها، توجه کنیم.
- گل آفتابگردان
- گل مریم گلی
- گل گون
- درخت انار
- درخت آلبالو
- گیاه بادامشک
می توانیم برای اقلیم ایران گیاهان شهدزا و گرده زای مناسب را که به بقا و رشد زنبورها نیز کمک می کند را معرفی کنیم. این گیاهان شامل:
- گل آفتابگردان: گل آفتابگردان یکی از گیاهان شهدداری پرطرفدار در ایران است. این گیاه در بسیاری از مناطق ایران رشد می‌کند و شهد زیادی تولید می‌کند که برای تغذیه زنبورهای عسل بسیار مناسب است.
- گل مریم گلی: گل مریم گلی یکی از گیاهان شهدداری دیگر در ایران است که در بسیاری از مناطق این کشور رشد می‌کند. این گیاه با گل‌های زیباو شهد غنی، در خانه‌های باغبانی و درخت‌های میوه باغبانی کشت میشود. شهد مریم گلی برای تغذیه زنبورهای عسل بسیار مناسب است.
- گل گون: گل گون یکی دیگر از گیاهان شهدداری پرطرفدار در ایران است. این گیاه در مناطقی با آب و هوای خشک و گرم رشد می‌کند و شهد غنی تولید می‌کند که برای تغذیه زنبورهای عسل بسیار مناسب است.
- درخت انار: درخت انار یکی از درختان میوه شهدداری در ایران است. این درخت در بسیاری از مناطق ایران رشد می‌کند و شهد غنیتولید می‌کند که برای تغذیه زنبورهای عسل بسیار مناسب است.
- درخت آلبالو: درخت آلبالو یکی از درختان میوه شهدداری در ایران است. این درخت در بسیاری از مناطق ایران رشد می‌کند و شهد غنی تولید می‌کند که برای تغذیه زنبورهای عسل بسیار مناسب است.
- گیاه بادامشک: گیاه بادام نیز یکی دیگر از گیاهان شهدداری در ایران است. این گیاه در مناطق جنوبی و جنوب شرقی ایران رشد می‌کند و شهد غنی تولید می‌کند که برای تغذیه زنبورهای عسل بسیار مناسب است.
در کل، تنوع زیادی از گیاهان شهدداری در ایران وجود دارد، که می‌توانند برای تغذیه زنبورهای عسل بسیار مفید باشند. با توجه به منطقه و شرایط محیطی خود، می‌توانید گیاهان شهدداری مناسب را انتخاب کنید و به کاشت آنها بپردازید.
محمد رسول رسولی منش
- 118 نوشته ها
- 673 دیدگاه ها
یک پاسخ
سلام کاش در مورد نژاد های زنبور و اینکه کدوم بهتره بیشتر توضیح میدادین